Tại buổi Hội thảo quy định vệ sinh an toàn thực phẩm đối với sản phẩm thủy sản nhập khẩu vào Nhật Bản tại Tp.Hồ Chí Minh, ba chuyên gia Nhật Bản: Ông Miyahara – Giám đốc bán hàng Công ty Uoichi, Giáo sư Sakamoto – Đại học Quốc gia Kagoshima và ông Ishinabe – Công ty Saraya đã cung cấp rất nhiều thông tin hữu ích về sự thay đổi thị hiếu tiêu dùng thủy sản của người Nhật Bản; các yêu cầu, quy định vệ sinh ATTP của thị trường này và ứng dụng công nghệ cao của Nhật Bản vào quy trình kiểm soát vi sinh trên sản phẩm thủy sản NK thông qua thiết bị điện phân tính acid yếu Sanistar.

Ông Miyahara – Giám đốc bán hàng Công ty Uoichi cho biết, 30 năm trở lại đây, thị hiếu tiêu dùng của người Nhật Bản thay đổi rất lớn, trong đó tổng chi phí dành cho các sản phẩm ngũ cốc, thực phẩm, thủy sản tươi sống giảm, chế biến thức ăn trong gia đình có đang giảm dần. Các sản phẩm thực phẩm thành phần calo thấp, nướng để ăn liền tiêu thụ rất mạnh.

14 năm trở lại đây, doanh thu của các siêu thị lớn, cửa hàng bách hóa đều giảm thay vào đó là sự ăn nên làm ra của các cửa hàng tiện ích. Các sản phẩm thức ăn chế biến sẵn trong ngày như: sushi, pizza... với yêu cầu tốt chất lượng, giá thấp, nguồn cung ổn định và an toàn đang thực sự hút khách.

Tổng doanh thu của các cửa hàng bách hóa của Nhật Bản vào năm 2010 đạt 6.292 tỷ Yên, giảm 3,1％so với 2009 và đang đà giảm trong 14 năm liên tiếp. Quy mô thị trường đạt đỉnh 9.713 tỉ Yên vào năm 1997 và đang có chiều hướng giảm hằng năm.

Chuỗi FamilyMart tăng doanh số 11% trong 2010, Lawson tăng 10,1%, đạt lợi nhuận cao nhất trong các năm. Quy mô thị trường (tức tổng doanh thu của 9 công ty lớn) cũng tăng 4%. Số lượng cửa hàng tăng trên 40.000, và vì vậy việc mở cửa hàng mới trở nên khó khăn hơn. Trong bối cảnh này, chuỗi 7-Eleven cho ra đời dịch vụ giao hàng tận nhà, người tiêu dùng có thể đặt hàng qua máy tính, hoặc điện thoại di động, để xây dựng một mô hình kinh doanh mới. Họ đã bắt đầu các dịch vụ khác như nhận đơn

Doanh thu của các chuỗi siêu thị tại Nhật Bản đạt đỉnh vào năm 1996 và đang giảm trong 13 năm liên tiếp. Thậm chí các chuỗi lớn cũng không tăng được doanh thu trong những năm gần đây như siêu thị Seven & I Holdings Co giảm 9,5%, AEON Co giảm 3,5% , UNY Co giảm 4,6%, The Daiei,Inc., giảm 6,2%, IZUMI Co giảm 1,6%. Sự giảm sức mua kéo dài và nhu cầu về hàng giá rẻ do đồng lương giảm là lý do gây nên doanh thu bán hàng giảm. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của “Uniqlo”, “Nitori” và một số nhà bán lẻ điện tử khác đang làm cho doanh số bán hàng thời trang và điện tử tại siêu thị giảm nghiêm trọng. Chỉ có các siêu thị bán các sản phẩm đặc thù là đang tăng doanh số.

Người tiêu dùng Nhật Bản có xu hướng giảm thói quen đi ăn ở nhà hàng khi có suy thoái kinh tế. Nhóm người tiêu dùng chi tiêu trên ngân sách cho phép là yếu tố chính làm giảm tỉ lệ ăn ở nhà hàng. Vì vậy, thực tế cho thấy các nhà hàng bình dân đang đạt mức doanh thu cao nhất từ trước đến nay.

Vì lý do trên các nhà hàng có khuynh hướng giảm chi phí hoạt động bằng cách chọn mua thực phẩm giá rẻ. Họ đang cố gắng xây dựng các hoạt động với chi phí thấp bằng cách giảm giá thành mua thực phẩm và giảm lương người lao động. Ngành bán hàng ăn sẵn phát triển thành mảng thị trường lớn 6.000 tỉ Yên do nhu cầu mở rộng vì tỉ lệ lập gia đình muộn gia tăng nên số người độc thân gia tăng, số lượng gia đình hạt nhân tăng, tỉ lệ bà nội trợ giảm…

Đối với các thực phẩm dùng hằng ngày, thị trường tăng với các thực phẩm như gia vị thực phẩm, cốc mì ăn liền, pasta... Nhu cầu cho thực phẩm đơn giản và rẻ tăng. Doanh thu từ quầy tạp hóa trong các cửa hàng bách hóa và cửa hàng tiện lợi tăng trong những năm gần đây. Các sản phẩm dành để nấu ăn nhanh như thực phẩm chiên, luộc, salad, cốc mì ăn liền cũng được bán rất chạy.

Quy mô thị trường cho các món ăn được chế biến sẵn không bị giảm trong khi toàn bộ thị trường cho ngành dịch vụ thực phẩm đang tiếp tục giảm. Điều đáng lưu ý là ngày càng có nhiều người ít đi ăn ở nhà hàng hơn do hậu quả của khủng hoảng tài chính 2007-2008.

Các món ăn ngon có lợi cho sức khỏe và cơm hộp ngày càng trở nên thông dụng, các món ăn chế biến sẵn cũng trở nên thông dụng. Nhà hàng thường phục vụ các món ăn chế biến sẵn.

Thị trường hàng bán online cũng bị ảnh hưởng bởi sự suy thoái kinh tế toàn cầu, tuy vậy nhưng thị trường này vẫn tăng trưởng. Tổng doanh thu bán hàng online vượt qua bán hàng bằng catalog vào năm 2006. Bán hàng online dự kiến sẽ vượt hơn 50% doanh thu bán buôn trong những năm gần đây. Thị trường dành cho thực phẩm chế biến sẵn và bán hàng online đạt tốc độ tăng trưởng trên 100% trong những năm gần đây và quy mô thị trường cũng đang tăng trưởng, trong khi đó lượng tiêu thụ thực phẩm đang giảm và phân phối trong kênh siêu thị cũng đạt mức đỉnh. Quy mô thị trường của thức ăn chế biến sẵn đạt 6,000 tỉ Yên và bán hàng online đạt 4.000 tỉ Yên, và dự kiến sẽ phát triển cao hơn.

Theo ông Miyahara, nếu các DN thủy sản Việt Nam cho ra đời được dòng sản phẩm chế biến sẵn tiện dụng, giá rẻ, ngon, tốt cho sức khỏe thì sẽ bán rất “chạy” sang thị trường Nhật trong thời gian này. Ông Miyahara nhấn mạnh, dân số Nhật Bản đang già đi do đó thị trường này không yêu cầu về số lượng mà nên tập trung vào chất lượng.

Theo Tạ Hà vasep.com.vn